Theo Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, sự quay lưng và tẩy chay mạnh mẽ từ công chúng là hình phạt có sức răn đe nhất với người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật.
Trước vấn nạn người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật gây bức xúc dư luận, đặc biệt sau vụ việc liên quan đến sản phẩm kẹo Kera có sự tham gia của Quang Linh Vlogs, Thùy Tiên và Hằng Du Mục, ông Nguyễn Trường Sơn, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, thành viên ban soạn thảo sửa đổi bổ sung Luật Quảng cáo đã có những chia sẻ thẳng thắn về thực trạng, giải pháp và những điểm mới trong dự thảo sửa đổi Luật Quảng cáo.
Quang Linh Vlogs, Thùy Tiên và Hằng Du Mục gây bức xúc khi quảng cáo lố sản phẩm kẹo rau củ Kera.
Chia sẻ với Báo điện tử VTC News, ông Nguyễn Trường Sơn cho biết, Luật Quảng cáo hiện hành từ năm 2013 cùng các văn bản, nghị định hướng dẫn đã có những quy định nhất định để xử lý tình trạng quảng cáo sai sự thật, đặc biệt là với người nổi tiếng. Tuy nhiên, một trong những bất cập hiện nay là việc kiểm tra chất lượng sản phẩm chủ yếu diễn ra theo hình thức hậu kiểm, tức là chỉ khi có sai phạm xảy ra.
Điều này dựa trên việc đề cao tinh thần tự giác của doanh nghiệp trong việc công bố thông tin và chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, đối với các mặt hàng nhạy cảm như thuốc, thực phẩm chức năng, luật vẫn yêu cầu giấy phép sản phẩm và người quảng cáo phải có chứng nhận liên quan, theo quy định của Bộ Y tế.
Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo cho biết trong khi thông tin trên các kênh truyền thông chính thống có độ tin cậy cao hơn, thì trên các nền tảng mạng xã hội lại tràn lan những nội dung khó kiểm soát, đặc biệt là quảng cáo từ các phiên livestream của người nổi tiếng. Vụ việc kẹo Kera gần đây, khi Quang Linh Vlogs, Hoa hậu Thùy Tiên và Hằng Du Mục quảng cáo sản phẩm không rõ nguồn gốc, thổi phồng thành phần, công dụng, là một ví dụ điển hình.
Ông Sơn chỉ ra 5 biện pháp chính để đối phó với tình trạng người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, được rút ra từ chính vụ việc “kẹo Kera”.
Trước hết, các kênh báo chí, truyền thông cần tăng cường tuyên truyền, cảnh tỉnh người tiêu dùng và chính những người nổi tiếng, người làm sai.
Thứ hai, khuyến khích người tiêu dùng tẩy chay đồng loạt những người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, đồng thời phản ánh và báo cáo kịp thời các trường hợp vi phạm đến cơ quan chức năng. Ông Sơn cũng lưu ý về việc cần nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ quyền lợi của bản thân và cộng đồng thông qua các hành động pháp lý khi bị lừa đảo.
Biện pháp thứ ba là cần khuyến khích người tiêu dùng thông minh, chủ động tìm hiểu thông tin sản phẩm qua các kênh truyền thông chính thống trước khi quyết định mua hàng, đặc biệt là các sản phẩm trôi nổi trên mạng.
Kế đến, cần tăng cường quy tắc ứng xử và đạo đức nghề nghiệp trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong giới nghệ sĩ và người nổi tiếng, để họ nhận thức được trách nhiệm của mình và tránh gây ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội.
Bên cạnh các biện pháp trên, cần tăng cường xử phạt hành chính và thậm chí xử phạt hình sự đối với các hành vi quảng cáo sai sự thật.
Ông Sơn thông tin, Việt Nam đã có Luật Quảng cáo từ năm 2013, và các cơ quan quản lý như Bộ Thông tin và Truyền thông (TTTT) (trước đây) và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã ban hành nhiều văn bản để xử lý vấn đề này
Đặc biệt, trong dự thảo Luật Quảng cáo sửa đổi lần này, vấn đề quảng cáo sai sự thật của người nổi tiếng được đề cập rất kỹ với nhiều biện pháp được đưa ra. Dự thảo luật hiện đang trong giai đoạn chuẩn bị lấy ý kiến lần thứ ba từ các doanh nghiệp, tổ chức và ban ngành liên quan để hoàn thiện.
Ông Sơn cũng phân loại người nổi tiếng thành ba nhóm chính: người có danh xưng, học hàm học vị chính thống; người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật có lượng người hâm mộ lớn; và người nổi lên từ mạng xã hội.
Theo đó, dự kiến sẽ có các mức chế tài xử phạt khác nhau, tăng tính răn đe đối với từng nhóm đối tượng. Đặc biệt, với những người có danh xưng chính thống, các hình thức phạt có thể bao gồm tước danh hiệu, cấm biểu diễn hoặc quảng cáo dưới mọi hình thức, cùng với việc tăng nặng mức phạt hành chính.
Hằng Du Mục, Quang Linh Vlogs lên tiếng xin lỗi người tiêu dùng sau những phát ngôn thái quá về sản phẩm kẹo rau củ Kera.
“Theo Luật hiện hành, mức xử phạt hành chính cao nhất chỉ 60-80 triệu đồng, số tiền này quá thấp so với với lợi nhuận từ các hợp đồng quảng cáo sai sự thật. Trong khi trên thực tế, chi phí bán hàng, markerting chi cho quảng cáo khoảng 25%-60% doanh thu để làm sao bán được sản phẩm. Điều này dẫn đến vấn nạn nhiều KOL, KOC bất chấp quảng cáo sai sự thật để có lợi nhuận”, ông Sơn cho biết.
Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam cũng phân tích cấu thành của một sản phẩm quảng cáo sai sự thật, bao gồm nhãn hàng, đơn vị phân phối, đơn vị sản xuất quảng cáo, nền tảng truyền tải và người trực tiếp truyền tải thông điệp (thường là người nổi tiếng). Ông cho biết luật sửa đổi lần này sẽ đề cập đến trách nhiệm của tất cả các thành phần này nhằm làm trong sạch thị trường quảng cáo.
Về tiêu chuẩn chuyên môn cho KOLs và người nổi tiếng khi quảng cáo, ông Sơn cho biết dự thảo luật đã có quy định về việc “sử dụng, tìm hiểu kỹ sản phẩm”. Điều này đòi hỏi người nổi tiếng phải có trách nhiệm hơn với những gì mình quảng cáo. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận việc kiểm soát việc sử dụng sản phẩm thực tế là khó khăn và chủ yếu dựa vào tinh thần tự giác.
Ông Nguyễn Trường Sơn khẳng định, dù luật pháp có những chế tài xử phạt đối với từng cá nhân, tổ chức nhưng sự tự giác của mỗi người nổi tiếng, sự phát hiện, tố cáo, cùng với hành động tẩy chay mạnh mẽ của người tiêu dùng vẫn là những biện pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn vấn nạn quảng cáo sai sự thật. Khi bị tẩy chay, người nổi tiếng sẽ mất đi cơ hội làm việc và buộc phải giữ gìn hình ảnh của mình.
“Tẩy chay mới là hình phạt cao nhất để có thể giải quyết tình trạng quảng cáo sai sự thật. Khi bị tẩy chay, những người nổi tiếng đó sẽ mất nghề, vĩnh viễn không được nhãn hàng thuê làm quảng cáo nữa. Những người nổi tiếng bắt buộc phải giữ gìn hình ảnh của mình, bởi đó là ‘cần câu cơm’ của họ nếu làm trong lĩnh vực quảng cáo”, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo nói thêm.
Về trách nhiệm của các nền tảng truyền tải nội dung, ông Sơn cho biết dự thảo luật Quảng cáo sửa đổi bổ sung cũng đưa ra các quy định để các nền tảng xuyên biên giới như YouTube, Facebook, TikTok phải tuân thủ pháp luật Việt Nam, bao gồm cả việc yêu cầu gỡ bỏ các nội dung vi phạm.
Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam Nguyễn Trường Sơn cho rằng để giải quyết triệt để vấn nạn người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật cần có sự phối hợp đồng bộ giữa luật pháp chặt chẽ, sự vào cuộc của các cơ quan quản lý, ý thức trách nhiệm của người nổi tiếng, sự thông thái của người tiêu dùng và đặc biệt là sức mạnh của cộng đồng trong việc lên án và tẩy chay những hành vi sai trái.
