Vụ TikToker Phạm Thoại xưng “đại sứ Top nông sản”: Tự phong danh hiệu sẽ đối mặt với rủi ro pháp lý nào?
Chiều 5/8, chỉ huy Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an TP Hà Nội cho biết đã xử phạt hành chính ông Phạm Văn Thoại (29 tuổi, quê Hải Phòng) về hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật; xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân. Mức phạt là 7,5 triệu đồng.
Ông Thoại còn được biết đến là TikToker Phạm Thoại. Trước đó, ông đã đăng tải trên mạng xã hội nội dung cho rằng mình là “Đại sứ Chương trình Top nông sản – Nông sản về phố VIETNAM OCOPEX 2025”, một sự kiện do nhiều bộ, ngành và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam phối hợp tổ chức.
“Vinh dự đảm nhận vai trò Đại sứ Chương trình Top nông sản – Nông sản về phố VIETNAM OCOPEX 2025 – một sự kiện trọng điểm do Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp cùng Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tổ chức, nhằm thúc đẩy hoạt động xúc tiến thương mại, hỗ trợ các hợp tác xã và doanh nghiệp Việt Nam đưa sản phẩm OCOP và nông sản chất lượng cao vươn ra thị trường quốc tế”, Phạm Thoại viết trên Facebook cá nhân.
Tuy nhiên, ngày 31/7, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) đã có văn bản khẳng định không bổ nhiệm hoặc cho phép bất kỳ cá nhân nào làm đại sứ chương trình, đồng thời bác bỏ hoàn toàn thông tin ông Thoại đăng tải.
KOLs, TikTokers tự phong danh hiệu: Rủi ro pháp lý phải đối mặt
Trao đổi với phóng viên Dân Việt, luật sư Hoàng Văn Hà (Công ty Luật ARC, Hà Nội) nhấn mạnh: “Truyền thông hiện đại cần được kiểm soát bằng những chuẩn mực phát ngôn, đạo đức nghề nghiệp và hành lang pháp lý rõ ràng. Không phải ai có nhiều lượt theo dõi trên mạng xã hội cũng đủ điều kiện để trở thành biểu tượng cộng đồng.”
Luật sư Hà cho rằng, những chương trình gắn liền với hình ảnh quốc gia, quyền lợi của người dân hoặc uy tín của cơ quan công quyền cần được bảo vệ một cách nghiêm ngặt. Việc lựa chọn người đại diện truyền thông phải có tiêu chí rõ ràng, minh bạch và được giám sát chặt chẽ.
“Nếu không kịp thời xử lý, việc lạm dụng danh nghĩa, tự xưng đại diện sẽ tạo ra tiền lệ xấu, không chỉ làm xói mòn niềm tin của công chúng, mà còn để lại khoảng trống trong quản lý truyền thông công, lĩnh vực vốn đang thiếu những quy định điều chỉnh cụ thể đối với các chủ thể hoạt động trên nền tảng số”, luật sư phân tích.
Ông nhấn mạnh: cá nhân có thể sáng tạo, nhưng không thể tự ban phát vai trò. Mạng xã hội có thể nhanh, nhưng đạo đức và pháp luật là nền tảng bền vững. Mỗi phát ngôn trước công chúng đều là một trách nhiệm pháp lý, không thể viện dẫn đơn thuần là quyền tự do ngôn luận.
Cũng theo luật sư Hà, việc một cá nhân tự nhận là “đại sứ” hay “gương mặt đại diện” cho một chương trình cấp quốc gia khi chưa có bất kỳ văn bản bổ nhiệm hay xác nhận chính thức từ cơ quan tổ chức là hành vi xâm phạm danh nghĩa, uy tín của tổ chức và gây hiểu nhầm nghiêm trọng trong xã hội.
Về khía cạnh pháp lý:
Khoản 11 Điều 8 Luật Quảng cáo 2012 nghiêm cấm: “Hành vi sử dụng hình ảnh, lời nói, chữ viết của cá nhân, tổ chức trong quảng cáo khi chưa được sự đồng ý của cá nhân, tổ chức đó.”
Điều 9 Luật Quảng cáo cũng nêu rõ: “Nội dung quảng cáo phải bảo đảm trung thực, chính xác, rõ ràng; không gây thiệt hại, hiểu nhầm cho người tiêu dùng.”
“Trường hợp một TikToker tự ý sử dụng danh nghĩa chương trình do các Bộ, ngành chủ trì để quảng bá hình ảnh cá nhân, khi chưa được bổ nhiệm hoặc cho phép, là hành vi vi phạm pháp luật”, luật sư Hà khẳng định.
Xử lý vi phạm theo quy định hiện hành:
Dưới góc độ xử phạt hành chính, Nghị định số 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo. Cụ thể:
Điểm b, khoản 2, Điều 34 của Nghị định quy định: phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng đối với hành vi sử dụng hình ảnh, uy tín của tổ chức, cá nhân trong quảng cáo khi chưa được sự đồng ý.
Ngoài phạt tiền, cá nhân vi phạm còn bị buộc gỡ bỏ nội dung quảng cáo sai sự thật và cải chính công khai.
Bảo vệ quyền nhân thân theo Bộ luật Dân sự:
Điều 34 và Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: mọi tổ chức, cá nhân đều có quyền được bảo vệ về danh dự, nhân phẩm, uy tín và hình ảnh.
Trường hợp hành vi gây thiệt hại, tổ chức hoặc cá nhân bị ảnh hưởng có quyền yêu cầu xin lỗi công khai, cải chính thông tin và bồi thường thiệt hại theo các quy định từ Điều 584 đến Điều 592 của Bộ luật Dân sự.
Luật sư Hà nhận định: trong bối cảnh các cá nhân có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội như KOLs, Influencers, TikTokers đang góp phần định hướng dư luận, xây dựng thương hiệu và tham gia các chiến dịch cộng đồng, thì quyền lực đi kèm trách nhiệm là điều không thể xem nhẹ.
“Khi một cá nhân tự phong mình là đại diện cho một chương trình do Nhà nước tổ chức, điều đó không còn là cá nhân hóa truyền thông nữa, mà đã chạm tới giới hạn của tính hợp pháp và sự minh bạch thông tin”, luật sư Hà khẳng định.
