Đằng sau một bi kịch gia đình, là những uất ức dồn nén hơn 20 năm, là cảm giác bị chính người thân phản bội. Chuyên gia tâm lý tội phạm đã chia sẻ góc nhìn về vụ việc đau lòng vừa qua.
Liên quan đến vụ Nguyễn Tấn Thành (SN 1979, trú xã Bến Cầu, Tây Ninh) điều khiển xe Lexus lao vào nhà chị gái khiến bà N.T.B.S (SN 1983, em ruột) tử vong, một chuyên gia tâm lý tội phạm nhận định rằng nghi phạm đã rơi vào trạng thái ức chế tâm lý tích tụ trong thời gian dài trước khi gây án.
Vết rạn tâm lý kéo dài nhiều năm
Trao đổi với PV Dân trí, Thượng tá Đào Trung Hiếu – Tiến sĩ Tội phạm học phân tích rằng hành vi của Thành cần được xem xét trong bối cảnh tâm lý bị đè nén suốt hơn 20 năm chứ không thể tách rời từng sự việc riêng lẻ.
Theo lời khai tại cơ quan điều tra, khi còn sinh sống ở Campuchia, Thành nhiều lần gửi tiền về cho mẹ để mua đất, xây nhà, xem đó là phần tài sản tích lũy cho tương lai. Tuy vậy, chính việc bà N.T.H (SN 1955, mẹ ruột) gửi đơn tố cáo khiến ông ta bị bắt giữ và nhận mức án nặng đã tạo nên một cú sốc tâm lý, phá vỡ niềm tin của Thành đối với gia đình.
Trong 15 năm ngồi tù ở nước ngoài, cảm giác bị chính người thân phản bội, cộng với sự cô lập của môi trường trại giam, đã khiến Thành rơi vào trạng thái “ức chế mãn tính”.
Với những phạm nhân thụ án lâu năm, gia đình thường là điểm tựa tinh thần hiếm hoi. Khi bà H. cùng các chị em sang thăm, đồng thời hứa hẹn sẽ trả lại tài sản khi anh ta mãn hạn, kỳ vọng về một điểm tựa càng trở nên mạnh mẽ và mang ý nghĩa cứu rỗi.
Thế nhưng, khi Thành được thả tự do, những lời hứa đó không được thực hiện. Điều này khiến ông ta cho rằng mình tiếp tục bị tước mất những gì thuộc về mình. Theo Thượng tá Hiếu, cảm giác bất công và bị xem thường đã khiến tâm lý vốn mong manh của người vừa trải qua án tù dài hạn càng thêm rối loạn.
Những mâu thuẫn kéo dài, lời qua tiếng lại cùng các buổi hòa giải không đạt kết quả chỉ khiến trạng thái tiêu cực trong Thành thêm sâu sắc. Trong bối cảnh đó, khả năng kiềm chế cảm xúc vốn đã yếu càng dễ bị phá vỡ.
Vì vậy, theo chuyên gia, hành động dùng vòi nước xịt vào ô tô của chị gái tưởng nhỏ, nhưng lại trở thành giọt nước tràn ly. Trong nhận thức của Thành, đây có thể được xem là biểu tượng của sự xúc phạm, kích hoạt mọi bức xúc tích tụ từ trước.
Khi Thành lái xe tông thẳng về phía hai người em, đó không đơn thuần là phản ứng bộc phát mà phản ánh sự sụp đổ hoàn toàn của cơ chế tự kiềm chế – hành động cực đoan nhằm triệt tiêu điều mà ông ta coi là nguồn gốc của sự ức chế.
Thượng tá Hiếu nhận định: “Đây là mô típ thường thấy trong các vụ giết người trong gia đình: một xung đột kéo dài, nhưng không được hóa giải đúng cách cuối cùng bùng phát thành thảm kịch”.
Hòa giải trong gia đình: Khi thiếu kỹ năng, bi kịch dễ xảy ra
Theo Thượng tá Đào Trung Hiếu, những vụ việc như trường hợp của Thành cho thấy nếu gia đình không có kỹ năng tháo gỡ mâu thuẫn, hoặc thiếu sự can thiệp kịp thời từ chính quyền địa phương, các xung đột nhỏ sẽ âm ỉ, tích tụ và có thể bùng phát dữ dội chỉ vì một yếu tố kích hoạt rất nhỏ.
Tranh chấp tài sản, đặc biệt là tài sản được hình thành từ tiền của người làm ăn xa hoặc người từng chấp hành án thường được các gia đình cố gắng giải quyết nội bộ để tránh đưa ra pháp luật. Nhưng xử lý theo cách “đóng cửa bảo nhau” lại khiến cảm xúc lấn át lý trí, dẫn đến hiểu lầm và tổn thương tâm lý kéo dài.
Theo chuyên gia, việc phát hiện sớm các dấu hiệu nguy hiểm như căng thẳng kéo dài, lời nói mang tính công kích, sự kích động hoặc cảm giác bất mãn không được giải tỏa là rất quan trọng.
Khi tình hình diễn biến phức tạp, gia đình nên tìm sự hỗ trợ từ những người có uy tín hoặc cơ quan chức năng để tạo môi trường trung lập, giúp các bên bình tĩnh, đưa câu chuyện trở về đúng bản chất pháp lý thay vì cảm xúc.
Hòa giải chỉ hiệu quả khi người thực hiện giữ thái độ trung lập và có khả năng giảm nhiệt cảm xúc cho các bên trước khi đề cập đến vấn đề tài sản. Thượng tá Hiếu nhấn mạnh: “Nếu hòa giải hai lần không thành, như trong vụ án này, lẽ ra chính quyền cơ sở phải áp dụng biện pháp mạnh hơn như theo dõi sát tình hình, cảnh báo nguy cơ hoặc tạm thời tách các bên để tránh va chạm trực tiếp”.
Ông cho rằng giải pháp an toàn nhất trong nhiều trường hợp là để tranh chấp được giải quyết theo đúng trình tự pháp lý, bởi những quyết định ràng buộc của cơ quan có thẩm quyền sẽ giúp các bên hạn chế cảm xúc, tôn trọng giới hạn.
Ngoài ra, vai trò của cộng đồng, tổ dân phố và lực lượng công an xã là rất quan trọng trong việc chủ động giám sát, phát hiện sớm và can thiệp trước khi xung đột vượt khỏi tầm kiểm soát.
Thượng tá Hiếu nói thêm: “Một lời khuyên chân thành đặt trong bối cảnh này là gia đình càng để cảm xúc chi phối, nguy cơ bi kịch càng lớn; còn nếu biết dùng lý trí để xử lý tranh chấp, biết chia sẻ, lắng nghe và tìm đến sự hỗ trợ của pháp luật đúng lúc thì nhiều thảm kịch đã có thể tránh được”.
Diễn biến vụ án
Năm 2003, Nguyễn Tấn Thành thành lập một công ty kinh doanh nước suối tại Campuchia và gửi tiền về cho mẹ để mua đất, xây nhà. Đến năm 2007, Thành bị mẹ tố cáo đe dọa giết, dẫn đến việc bị bắt và sau đó chịu mức án 48 năm tù về tội Cố ý giết người. Sau 15 năm thi hành án, Thành được giảm án và ra tù.
Khoảng năm 2022, mẹ và các chị em sang Campuchia thăm nuôi và hứa rằng khi Thành trở về Việt Nam, họ sẽ giao trả đất và nhà như trước. Tuy nhiên, khi ông ta mãn hạn, gia đình lại không thực hiện cam kết, khiến mâu thuẫn âm ỉ kéo dài.
Gia đình thường xuyên xảy ra xô xát, ảnh hưởng an ninh trật tự. Chính quyền địa phương đã tổ chức hai buổi hòa giải vào ngày 23/7 và 8/8 nhưng đều không thành.
Khoảng 11h15 ngày 30/11, Thành lái ô tô biển số 70A-413.38 chạy trên quốc lộ 22A ngang trước nhà bà N.T.H. thì bị chị ruột dùng vòi nước xịt vào xe. Thành không đáp trả mà lái xe về nhà cách đó khoảng 2 km.
Sau đó, ông ta quay ra đổ xăng tại cửa hàng xăng dầu số 57. Khi đi ngang nhà chị gái lần nữa, ông tiếp tục bị xịt nước vào xe.
Tức giận, Thành lùi xe rồi tăng tốc tông thẳng vào nhà bà H, khiến bà N.T.B.S (em ruột) bị thương nặng. Bà H tránh được cú đâm đầu tiên.
Chưa dừng lại, Thành lùi xe lần nữa để tông bà H nhưng người này tránh được và ngã vào một xe máy. Sau đó, Thành tiếp tục lùi ra quốc lộ rồi định lao xe thêm lần thứ ba nhưng bị vướng xe máy nên không trúng.
Gây án xong, ông ta lái ô tô về nhà cất, rồi chạy xe máy biển số 70C1-403.83 bỏ trốn. Bà S. được đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á Tây Ninh nhưng tử vong lúc 11h50 cùng ngày.
Đến khoảng 14h, khi Thành đang lẩn trốn tại khu vực ấp Tho Mo (xã Mỹ Quý), lực lượng Đồn Biên phòng Mỹ Quý đã phát hiện và bắt giữ.
